از نظر اجتماعی مسئول بودن یعنی آدمها و سازمان‌ها می‌بایست با اخلاق و با حساسیت نسبت به مسائل اجتماعی، فرهنگی و محیطی رفتار کنند. تلاش برای برقراری مسئولیت اجتماعی، به افراد، سازمان‌ها و دولت کمک می‌کند تاثیری مثبت بر پیشرفت، کار و جامعه داشته باشند.مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها در پیوند با مسئولیت سازمان در برابر جامعه، انسان‌ها، و محیطی است که سازمان در آن فعالیت می‌کند و این مسئولیت از جستارهای اقتصادی و مالی فراتر می‌رود.
مسئولیت اجتماعی چیست؟
CSR مخفف (corporate social responsibility) و به معنای مسئولیت اجتماعی است که اگر بخواهیم در یک تعریف مختصر CSR را توضیح دهیم باید بگوییم: “فعالیت های اجتماعی برندها و انجام کارهای نوع دوستانه نیز از جمله این کارها می باشد. به بیان دیگر سازمان ها نسبت به جامعه و فضایی که در آن فعالیت می کنند باید احساس مسئولیت کرده و در این راستا تلاش هایی را انجام دهند.”
مسئولیت اجتماعی سازمان در تعریفی روشن‌تر این گونه تعریف شده‌است: «مسئولیت اجتماعی شرکت فعالیت‌هایی است که پیش برنده سود و منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون بایسته می‌دارد.»
اگرچه تعاریف مسئولیت اجتماعی متنوع است؛ اما این موضوع که مسئولیت سازمان در کنار سودآوری، شامل تعهدات اجتماعی و زیست محیطی به ذینفعان مختلف می شود، به شکل گسترده ای پذیرفته شده است.
برای مثال شاید ارگانی محصولی تولید کند که از مواد سازگار با محیط زیست تولید و یا با سازمان‌های اجتماعی همکاری نزدیک داشته باشد. این بدان معناست که فعالیت های مسئولیت اجتماعی سازمان می تواند جامعه بزرگ‌تری را تحت تأثیر قرار دهد. به طور کلی مسئولیت اجتماعی (CSR) به سه دسته مسئولیت های محیطی، خیرخواهانه و اخلاقی تقسیم می شوند.
مسئولیت های اجتماعی محیطی
یکی از جنبه های CSR ، مسئولیت های محیطی می باشد که در این نوع از مسئولیت های اجتماعی، سازمان بخش بزرگی از تمرکز خود را بر روی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی می گذارد. به طور مثال سازمانی اعلام می کند که دیگر از کربن های جوهری استفاده نمی کند. در مثال دیگر یک کمپانی تولید تلفن همراه اعلام کرد که تمامی اجزای ساخت محصولات خود کاملا با مواد زیست تخریب پذیر درست شده که پس از مصرف، در طبیعت تجزیه می شود.
مسئولیت های اجتماعی خیرخواهانه
در این نوع از CSR سازمان مسئولیت خود را در نظر گرفتن خدمات اجتماعی و رفع معضلات اجتماعی دانسته و برای رفع این معضلات تحت عنوان کمپین های مختلفی تلاش می کند. به طور مثال یکی از کمپانی ها در ایران اقدام به حمایت از کودکان خیابانی کرده بود.
همچنین یکی از شرکت های لوازم شوینده در ایران برای حمایت از معلولین تمام کارمندان خود را از میان معلولین کشور انتخاب نموده است. همچنین در نظر گرفتن بخشی از بودجه شرکت برای درمان بیماران خاص از جمله این فعالیت هاست.
مسئولیت های اجتماعی اخلاقی
در این سطح، جنبه اخلاقی مسئولیت اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مسئولیت ها شامل پرداخت درآمد بیشتر به کارمندان از طریق پاداش های بالاتر، فراهم کردن فرصت برای بیکاران، اجتناب از کارکردن با شرکت های دارای سابقه و شهرت منفی و غیره می باشد. این نوع از مسئولیت اجتماعی برای سازمان هایی است که اعتقاد دارند تنها به سود بیشتر توجه نداشته و به فکر حل مشکلاتی هستند که کمتر به آن ها کمتر پرداخته شده است.
مزایای مسئولیت اجتماعی سازمان چیست؟
۱. به مزیت رقابتی شرکت کمک می‌کند.
امروزه، بیشتر مشتریان اتفاق‌نظر دارند بر اینکه مسئولیت اجتماعی سازمان، هنگام خرید یا معامله، از معیارهای اصلی محسوب می‌شود و سازمان شما می‌تواند از این موضوع برای تبلیغ در موقعیت‌های تجاری و بازاریابی خود نیز استفاده کند.
۲. توجه سرمایه‌گذاران را به کسبوکار شما جلب می‌کند.
به طور کلی، سرمایه‌گذاران معتقدند که تعهد به تغییرات اجتماعی راهی عالی برای موقعیت‌یابی هر سازمانی به منظور موفقیت بلند‌مدت است. با برقراری توازن بین تمرکز بر سودآوری یک سازمان و مسئولیت اجتماعی سازمان فرصت‌های بی‌شماری می‌توانند برای سازمان ها ایجاد شوند.
۳. مسئولیت اجتماعی متقاضیان قوی را جذب می‌کند و نرخ نگه‌داشت را افزایش می‌دهد.
موفقیت یک سازمان به‌شدت تحت‌تأثیر افرادی قرار می‌گیرد که برای شما کار می‌کنند. اگر شما به طور مداوم فرهنگ مرتبط با مسئولیت اجتماعی سازمان را برای کارکنان خود قید می‌کنید و به این امر نیز شناخته شده‌اید، می‌توانید در فرایند استخدام و جذب افراد توانمند و برتر را در سازمان خود جذب و حفظ کنید.
۴. فرهنگ کسبوکار شما را بهبود می‌بخشد.
کارکنان شما، در صورت مشاهده‌ی ابتکارات مسئولیت اجتماعی، انگیزه و تعهد بیشتری نسبت به سازمان خواهند داشت. اختصاص زمانی برای حمایت از ابتکارات اجتماعی کارکنان نیز می‌تواند افتخار، وفاداری و انگیزه را در بین اعضای تیم شما ایجاد کند که این امر، به نوبه‌ی خود، باعث می‌شود همه‌ی افراد تیم، بیش از پیش، متعهد و پربازده باشند.
۵. مسئولیت اجتماعی سازمان وفاداری مشتری و محبوبیت را افزایش می‌دهد.
مصرف‌کنندگان به سمت شرکت‌هایی جذب می‌شوند که به عنوان یک شهروند شرکتی شایسته شناخته می‌شوند؛ علاوه بر این، حمایت از مشتری کلید جذب مشتریان جدید است. مشتریان وفادار شما از راه صحبت با افراد دیگر درمورد محصول شما و به اشتراک گذاشتن نظرات مثبتشان، کسبوکار شما را تبلیغ می‌کنند و آن را رونق می‌بخشند.
۶. وجهه‌ی سازمان شما را بهبود می‌بخشد.
اگر سازمان شما به طور مرتب در عمل، به اقدامات مسئولیت اجتماعی سازمان می‌کند، به مشتریان، سرمایه‌گذاران و کل جهان این تصور را القا می‌کند که از نظر اقتصادی توانایی و پتانسیل کسب درآمد را دارد. این امر، به نوبه‌ی خود، می‌تواند سرمایه‌گذاران جدیدی را به خود جلب کند.
۷. بر سودآوری و ارزش می‌افزاید.
در بسیاری از موارد، شرکت‌ها پی می‌برند که وقتی روش‌هایی با مصرف بهینه‌ی انرژی را به کار می‌گیرند و بازیافت می‌کنند، در واقع هزینه‌های بهره‌برداری سازمان را کاهش می‌دهند و به نفع محیط زیست نیز هستند؛ همچنین، مسئولیت اجتماعی سازمان شفافیت با تحلیل‌گران سرمایه‌گذاری، سهام‌داران و اعضای جامعه را افزایش می‌دهد و این امر، به نوبه‌ی خود، باعث بهبود اعتبار شرکت و افزایش ارزش کلی آن می‌شود.
در نهایت می توان گفت که شرکت‌ها از مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) برای بازپرداخت به جامعه و در عین حال تقویت اعتبار برند استفاده می‌کنند.
یک فرد چطور می‌تواند از نظر اجتماعی مسئول باشد؟
برای مسئول بودن از نظر اجتماعی نه تنها لازم است در فعالیت‌های اجتماعی مثل بازیافت زباله‌ها شرکت داشته باشیم، بلکه باید آن را به شکل یک سبک زندگی درآوریم. فقط با وارد کردن مسئولیت‌پذیری اجتماعی به ارزش‌ها و سیستم اعتقادی شخصی خود می‌توانیم واقعاً از نظر اجتماعی مسئول باشیم.
برای اینکه از نظر اجتماعی مسئول و فعال باشید می‌توانید کم‌کم شروع کنید. ماهی یکبار از مهارت، توانایی‌ها و علایقتان در راه کمک به اجتماع استفاده کنید. دقت کنید که همه مسئولیت‌های اجتماعی چه فردی و چه شرکتی کاملاً داوطلبانه است و بر این ایده استوار است که به جای منفعل بودن نسبت به مشکلات اجتماعی، اقدامی فعال به آن داشته باشیم. مسئولیت اجتماعی یعنی رفتارهای مضر، مخرب و غیرمسئولانه که ممکن است به جامعه، افرادی که در آن زندگی می‌کنند و محیط آن ضرر بزند را از بین ببریم.
